Matematičkogeografska analiza orijentacije odabranih crkava Valjevske eparhije
Denis Šabotić (2005), Beograd, 4. razred, Peta beogradska gimnazija
Mentor:
Luka Đurović, Geografski fakultet, Univerzitet u Beogradu
Prema pravilu, uzdužne ose pravoslavnih crkava trebalo bi da se poklapaju sa pravcem zapad-istok, što nije slučaj kod Crkve rođenja Svetog Jovana u selu Jovanja i Crkve Uspenja Presvete Bogorodice u Petnici. Za hipotezu istraživanja uzeta je pretpostavka da odstupanja uzdužnih osa pomenutih crkava od pravca zapad-istok postoje usled korišćenja metode orijentisanja karakteristične za period njihove gradnje. Pri toj metodi, crkve se orijentišu prema prividnom izlasku Sunca, što je nedovoljno precizno, jer se Sunce, čak ni na ekvinocijum, kada je najpreciznije vršiti ovu metodu, neće iza horizonta pojaviti tačno na
istoku, usled reljefa koji zaklanja horizont. Terenskim merenjem ugla koji zaklapa Sunce sa južnim zidom crkve i kasnijim uvrštavanjem izmerenih i poznatih vrednosti u formule izvedene poznavanjem sferne trigonometrije, izračunata su odstupanja uzdužnih osa crkava od pravca zapad-istok.
Na osnovu izračunatih odstupanja, pomoću programa Google Earth Pro izračunate su vrednosti deklinacije koje je Sunce imalo u trenutku pojavljivanja iza horizonta pod uglom koji odgovara odstupanju ose crkve. Izračunate vrednosti deklinacije uvrštene su potom u tablicu godišnjih vrednosti, čime su približno dobijeni datumi kada je moguće bilo vršeno orijentisanje crkava.
Dobijeni su datumi koji odstupaju za ±7 dana od ekvinocijuma. Uzevši u obzir geoidni oblik Zemlje, upotrebu nedovoljno preciznih alata poput uglomera, ručnih časovnika i školskih naučnih kalkulatora, kao i promenu datuma ekvinocijuma kroz istoriju, dobijeni rezultati mogu se smatrati ispunjenim uslovom za potvrdu hipoteze sa početka istraživanja. S obzirom na to da ose crkava vrlo malo odstupaju od pravca zapad-istok, u rasponu ±3°, može se reći da su obe crkve najverovatnije orijentisane prema “izlasku” Sunca, negde oko ekvinocijuma, t.j. najpreciznije moguće za doba bez modernog orijentacijskog
oruđa.
Analiza intenziteta erozije u slivu akumulacije Stubo-Rovni
Anja Vladisavljević (2006), Beograd, 4. razred, Zemunska gimnazija
Mentor:
Luka Đurović, Geografski fakultet, Univerzitet u Beogradu
Pod erozijom, u širem smislu, podrazumeva se ukupan proces razaranja površinskog horizonta zemljine kore, pokretanje, odnošenje i taloženje tih produkata osnovnih stena radom različitih erozivnih agenasa. U užem smislu, erozija je razaranje, odnošenje i taloženje stena i zemljišta kao rezultat akcije transportne snage tekuće vode. U ovom radu je primenjen model erozionog potencijala (Gavrilovićev metod). Određen je intenzitet erozije na području hidroakumulacije Stubo-Rovni. Od ulaznih podataka su korišćeni digitalin model visina, baza podataka Urban Atlas i osnovna geološka karta Srbije. U QGISu su zatim izrađene rasterske karte digitalnog modela visina (DEM), karta nadmorske visine, karta nagiba terena, geološka karta sliva i karta postojeće namene zemljišta (Urban Atlas). Izvršene su kategorizacije geoloških tipova i tipova namene zemljišta prema erodibilnosti. Na kraju je izradena sintezna karta, u kojoj je kompletna površina sliva podeljena u pet kategorija intenziteta erozije. Na osnovu dobijene sintezne karte, utvrdjeno je da je veliki deo područja pod veoma visokom intenzitetom erozije, što predstavlja veliku ugroženost od gubljenja poljoprivrednog zemljišta.