Astronomija

Uroš Zirilić (2007), Banja Luka, 2. razred, Gimnazija Banja Luka

Mentori:
Danilo Ristić, Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Debora Pavela, Matematički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Vladimir Đošović, Matematički fakultet Univerzitet u Beogradu

Protoplanetarni disk čija je struktura proučavana u ovom radu se nalazi oko mlade Herbig 2Ae zvijezde HD-163296. Disk ovog sistema se prostire do 240 AU od centra i u njemu je jasno vidljiv sistem prstenova i praznina. Obradom fits fajlova dobijenih iz posmatranja ALMA opservatorije dobijene su vrijednosti za udaljenost i širinu posmatranih praznina. Cilj ovog projekta je određivanje mogućih vrijednosti za masu, veliku poluosu i ekscentricitet planete unutar ovog protoplanetarnog diska, koja bi mogla da proizvede jednu od posmatranih praznina u disku. Za simuliranje mogućih orbitalnih konfiguracija ovog sistema korišten je kompjuterski softver Rebound koji omogućuje integraciju sistema N-tijela. Ovom metodom, urađeno je 350 simulacija ovog sistema gdje su varirani parametri planete za masu, veliku poluosu i ekscentricitet. Iz ovih simulacija su potom dobijeni parametri za nastalu prazninu tokom vremena i sveukupno je pronađeno 15 trenutka u kojima je došlo do poklapanja za poziciju i širinu praznine za 7 različitih konfiguracija planeta.

Kosta Belonić (2005), Kladovo, 4. razred, Srednja škola u Kladovu

Mentori:
Filip Mitić, Matematički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Vesna Milošević, Matematički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Dušan Vukadinović, Maks Plank Institut za istraživanje Sunčevog sistema

Egzoplanete su sve planete koje se nalaze van Sunčevog sistema. Metod pomoću kog su određeni parametri egzoplanete u ovom radu je metod tranzita. Tranzit je fenomen u kom planeta u toku svog kretanja prolazi između posmatrača i svoje matične zvezde i u tom trenutku se opaža pad u njenom sjaju. Promena sjaja zvezde sa vremenom predstavlja krivu sjaja. Pomoću krive sjaja tranzita egzoplanete određeni su orbitalni parametri sistema (velika poluosa i inklinacija orbite, kao i radijus egzoplanete) i koeficijenti potamnjenja ka rubu. Potamnjenje ka rubu je fenomen koji predstavlja blagi pad u intenzitetu zračenja zvezde od njenog centra ka obodu. Analizuran je tranzit egzoplanete HD209458b, a fotometrijski podaci na talsnim dužinama od 320, 580, 677 i 873 nm su preuzeti iz rada Knutson et al. (2007). Parametri su određeni pomoću MCMC algoritma, na osnovu modela tranzita iz bilblioteke batman u programskom jeziku python. Krive sjaja su prvo fitovane pojedinačno u svakom filteru, pa zatim simultano. Prilikom simultanog fitovanja velika poluosa i inklinacija su određene jedinstveno u svim filterima, dok su radijus egzoplanete i koeficijenti potamnjenja ka rubu varirali od filtera do filtera. Određene vrednosti velike poluose i inklinacjie orbite, dobjene pojedinačnim i simultanim fitovanjem, su manje za do 1% od vrednosti iz rada, dok su određene vrednosti radijusa egzoplanete za do 3% veće.

Lenka Lastić (2007), Novi Sad, 2. razred, Gimnazija “Jovan Jovanović Zmaj”, Novi Sad
Ivan Živić (2005), Smederevo, 4. razred, Tehnička škola, Smederevo

Mentori:
Janko Đurić, Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Stefan Katić, Fizički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Nikola Savić, Institut de Physique Théorique

Jedan od kandidata za opis tamne materije su ultralaki skalarni bozoni. Njihova masa je reda veličine 10^-14 eV. Prisustvo tamne materije ovog tipa u blizini nekih astronomskih objekata (planeta, zvezda, pulsara, crnih rupa), može dovesti do njene preraspodele i formiranja haloa tamne materije oko objekta. Ispostavilo se da je ovakva raspodela gustine tamne materije ista kao gustina verovatnoće elektrona u vodonikovom atomu, te se ovaj sistem naziva gravitacioni atom.
U ovom radu su ispitani efekti koji su nastali kao posledica opisa binarnog sistema i haloa tamne materije oko njega kao gravitacionog atoma. Sistemi koji su ispitani jesu Sunce-Merkur i Hulse-Taylor pulsar. Prvo je posmatran efekat precesije. U sistemu Sunce-Merkur, se ispostavilo da je precesija koja potiče od haloa tamne materije uporediva sa precesijom izazvanom relativističkim efektima. Zatim je ispitano kako bi dinamičko trenje uticalo na kretanje tela kroz gravitacioni atom. U Hulse-Taylor pulsaru dobijene vrednosti za promenu orbitalnog perioda, kao i snagu utrošenu na dinamičko trenje znatno su manje od vrednosti dobijenih relativističkim efektima. Za masu čestice uzeta je vrednost od 10^-14 eV, dok je za gustinu uzeta vrednost od 9,3 * 10^-15 kg/m^3. U radu su korišćena dva modela profila gustine tamne materije: jedan kada je gustina tamne materije konstantna i drugi kada ona opada pri udaljavanju od objekta oko koga je formiran gravitacioni atom. Simulacije ovog kretanja rađene su u REBOUND programskom paketu.

Nikola Bećagović (2006), Grocka, 4. razred, Zubotehnička škola, Beograd

Mentori:
Katarina Baucalo, Matematički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Damnjan Milić, Matematički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Jasmina Horvat, Matematički fakultet, Univerzitet u Beogradu
Ana Lalović, Astronomska opservatorija u Beogradu

U ovom radu određen je profil površinskog sjaja galaksije NGC 941 izofotalnom analizom intenziteta sjaja po radijusu galaksije. Površinski sjaj galaksije predstavlja meru sjaja galaksije po jedinici ugaone površine. Analizom površinskog sjaja galaksije moguće je odrediti morfološki tip galaksije i podstrukture koje je sačinjavaju. Profil površinskog sjaja galaksija čini više morfoloških struktura, koje je moguće opisati kompozicijom više analitičkih funkcija koje opisuju sjaj na različitim regionima galaksije. Kompozitna funkcija kojom je opisan površinski sjaj galaksije NGC 941 sačinjena je od dve funkcije. Moffat funkcija opisuje sjaj galaktičkog baldža, a Serzik funkcija Serzikovog indeksa opisuje sjaj diska galaksije. Model površinskog sjaja NGC 941 izrađen je na osnovu parametara fita kompozitne funkcije. Zaključeno je da konstruisani model površinskog sjaja dobro opisuje podatke ( . Kompozitni fit odstupa od podataka na radijusima od i , što odgovara poziciji dveju spiralnih grana koje su vidljive na rezidualima modela i digitalnih fotografija. Galaksija NGC 941 je klasifikovana kao spiralna galaksija prelaznog stadijuma sa prečagom (SAB), medjutim, na dobijenim rezidualima prečaga nije primećena.