Analiza životinjskih kostiju iz jame sa prostora severne tabije Novopazarske tvrđave
Milica Stanković (2005) učenica 1. razreda Gimnazije "Stevan Jakovljević", Vlasotince Iman Fetahović (2002) učenica 4. razreda Gimnazija u Novom Pazaru, Novi Pazar
Tokom arheoloških iskopavanja, 2019. i 2020. godine, na prostoru severne tabije Novopazarske tvrđave istražena je jama, iz sloja 18. veka, koja je bila ispunjena velikom količinom životinjskih kostiju, keramičkih fragmenata, delovima ćeramide, metalnih nalaza i nekoliko keramičkih lula. Cilj ovog rada bio je usmeren ka analizi pronađenih životinjskih kostiju u okviru ove celine sa zadatkom utvrđivanja delova skeleta, taksona, starosti jedinki, kao i tafonomskih tragova. Životinjske kosti su najpre prošle proces čišćenja radi lakše analize, potom su razvrstavane na inventar i statistišku obradu. Zatim je sledila analiza istih pri kojoj su beležene prisutne vrste, skeletni elementi, starost, kao i tragovi kasapljenja i patologije. Rezultati pokazuju da gotovo svi nalazi pripadaju domaćem govečetu na kojima su jasno uočeni tragovi kasapljenja na delovima kičmenih pršljenova, gde su oni najuočljivi, kao i kostima rebara i lopatice. Analizirajući celokupan kontekst objekta, u severnom delu tabije Novopazarske tvrđave, i rezultata dobijenih tokom izvršene analize možemo zaključiti da se radi o otpadnoj jami u kojoj su, u najvećem broju, deponovane kosti domaćeg govečeta. Na osnovu uočenih tragova kasapljenja sa sigurnošću možemo zaključiti da se radi o metodama tretiranja mesa čije se promene odvijaju na tlu Anadolije i kasnije Osmanskog carstva. Sudeći po kontekstu nalaza i vremenu u kome je smešten ovaj objekat izvesno je da određene promene u tretiranju mesa možemo vezati za islamske uticaje koji su vidljivi na celokupnom lokalitetu.
Analiza patoloških promena na osteološkom materijalu sa lokaliteta Sečanj
Aleksa Radulović (2003) učenik 3. razreda Medicinske škole "7. april", Novi Sad Lana Perić (2003) učenica 3. razreda Gimnazije u Velikoj Plani, Velika Plana
Lokalitet Sečanj se nalazi u Vojvodini, u Banatu, na obali reke Tamiš. Otvoreno je 13 sondi u kojima je otrkriveno 103 skeleta, a oni pripadaju periodu srednjeg veka. U ovom radu bavili smo se osnovnom antropološkom analizom i paleopatološkim promenama na 10 skeleta. Pronađeni su ostaci od 15 individua i jedna kost fetusa. Od toga 3 skeletna ostatka su dečija. Zbog očuvanosti skeleta bilo je moguće analizirati samo 11 skeleta. Analiza je realizovana u 3 faze. U prvoj fazi skeleti su očišćeni i postavljani u anatomski položaj. U drgoj je urađena primarna analiza u koju spada utvđivanje stepena očuvanosti materijala, minimalog broja individua i određivanje njihovog pola, starosti i visine. U poslednjoj fazi prikupljali smo podatke o patološkim tragovima. Od 11 obrađenih skeleta, različite starosti, 7 pripada individuama ženskog pola, 4 individuama muškog pola dok 1 individui nije bilo moguće odrediti pol. Na donjim ekstremitetima svih odraslih individua prisuti su znaci periostitisa, dok ih negde ima i na gornjim ekstremitetima. Manifestuje se u vidu lezija na kostima što pokazuje da se radi o aktivnom periostitisu. Na individuama 3 i 8 jasno su izraženi znaci cribrae orbitaliae. Dolazi do stanjivanja i uništavanja površine kosti lobanje što se prepoznaje na osnovu njenog sitastog izgleda. Kod ovih individua verovatnoje nastala zbog neadekvatne anemije i samim tim dovela do anemije. Na skeletnom materijalu nekoliko individua evidentirani su deformiteti u vidu zakrivljenja kosti koji ukazuju na prisustvo rahitisa. Najistaknutiji je na udovima gde se manifestuje kao savijanje nogu. Kod individue 6 može se uočiti anteverzija vrata levog femura. Ova vrsta deformiteta se manifestuje otežanim hodom sa uvrtanjem stopala, a kasnije može oštetiti njen kuk i koleno. Na osnovu ustanovljenih patoloških promena zaključujemo da su neadekvatna ishrana i loši životni uslovi znatno uticali na zdravstvenu strukturu ove populacije, a samim tim odražavali na njen kvalitet života.
Dentalna analiza osteološkog materijala sa nekropole Sečanj
Milica Antić (2002) učenica 4. razreda Treće beogradske gimnazije, Beograd Sofija Avejić (2003) učenica 4. razreda Desete gimnazije "Mihajlo Petrović Alas", Beograd
Na srednjovekovnoj nekropoli Sečanj dosadašanjim arheološkim istraživanjima pronađeno je 103 skeleta. Ovaj rad bavio se dentalnom analizom koja je izvršena nad deset individua različite starosne dobi. Osnovni zadatak bio je usmeren na utvrđivanju patoloških i drugih tragova na zubnom materijalu. U to spada priusustvo abrazije, kamenca, karijesa, parodontopatije, hipoplazije i anomalija na vilici korišćenjem već utvrđenih metoda. Prvi korak istraživanja obuhvatao je makroskopski pregled svakog zuba i prikupljanje metričkih podataka. Drugi deo našeg rada obuhvatao je analizu patoloških i specifičnih pojava na zubima. Poslednji deo obuhvatao je sistematizaciju dobijenih rezultata i njihovo detaljno tumačenje. Dobijeni rezultati nam ukazuju na veliku zastupljenost kamenca i abrazije na većini evidentiranog uzorka zaključujemo da je u njihovoj ishrani preovladavala neprečišćena i nedovoljno prerađena hrana kao i hrana bogata proteinima. Sa druge strane, kod četiri individue je uočen karijes koji uglavnom nastaje usled korišćenja hrane koja je bogata ugljenim hidratima. Kada govorimo o dobijenim nalazima o hipoplaziji, možemo zaključiti da postoji velika mogućnost istovremene pojave infektivnih bolesti i stresa. Kod oboljenja kao što je paradontopatija, može doći do poteškoća pri ishrani. Takav slučaj je uočen kod jedne od analiziranih individua. Velika zastupljenost dentalnih oboljenja ukazuje i na neadekvatnu i lošu oralnu higijenu koju su individue imale tokom života.
Analitička obrada vinčanskih antropomorfnih figurina sa lokaliteta Petnica – Naselje ispred Male pećine
Ognjen Gavranić (2003) učenik 4. razreda Gimnazije "Žarko Zrenjanin", Vrbas
Ovaj rad se bavio analitičkom obradom vinčanskih antropomorfnih figurina sa lokaliteta Petnica – Naselje ispred Male pećine, sa akcentom na tipologiji i fragmentaciji. Osnovni cilj istraživanja bio je usmeren na uporednu analizu petničkih figurina sa figurinama ostalih vinčanskih lokaliteta, radi provere hronološke determinacije nalaza i tumačenja petničkog lokaliteta u kontekstu vinčanske kulturne grupe. Analizirana serija sastojala se iz 32 antropomorfne figurine pronađene tokom istraživanja 1980-1997. godine u horizontima Petnica 1, 2 i 3. Obrađivani materijal bio je visokog stepena fragmentovanosti i postoji svega jedna cela figurina. Osnovna analiza dala je uvid u formalno-tipološke osobenosti, tehno-morfološke podatke, metriku i ornamentiku, dok su analizom fragmentacije dobijeni obrasci i stepeni fragmentovanja. Rezultati su pokazali da nalazi pripadaju mlađem neolitu i ranom eneolitu, s tim što razlikujemo tri faze vinčanske kulture: Vinča B (10), Vinča C (13) i Vinča D (9). Po formi i karakteristikama antropomorfne plastike, na ovom lokalitetu zastupljeni su uglavnom svi oblici koji se mogu naći i na drugim nalazištima vinčanske kulture. Potvrđena je pripadnost figurina klasičnoj varijanti, dok određena odstupanja, kao što su retkost sedećih formi, skromnost u ornamentaciji i pojedine atipične stilske karakteristike, mogu biti protumačena kao određeno odstupanje od stila ili čak kao sloboda umetnika. Analiza fragmentacije pokazala je da je stepen fragmentovanja petničkih figurina viši nego na ostalim lokalitetima vinčanske kulture, i to viši u fazama Vinča B i C nego u fazi D. Međutim, ne može se sa pouzdanošću znati da li je u pitanju namerna ili slučajna fragmentacija, te uzroke razlike u stepenu fragmentovanja treba tražiti u atipičnim osobenostima lokaliteta u Petnici. Pod pretpostavkom da postoji značajna veza između fragmentacije i konteksta nalaza (zasnovana na činjenici da se fragmenti većinski vezuju za otpadne jame, a cele figurine za stambene objekte), a budući da kontekst nalaza nije bio predmet ovog rada, dobijeni rezultati predstavljaju osnovu za dalja istraživanja u smeru ispitivanja te veze.
