Uticaj informacijske strukture na interpretaciju anafore u srpskom jeziku
Sara Barać (2001) učenica 4. razreda Prve kragujevačke gimnazije, Kragujevac Mentorstvo: MA Miloš Košprdić, Filozofski fakultet, Univerzitet u Novom Sadu Isidora Dekić, Univerzitet u Beogradu
U ovom radu ispitivano je da li se u srpskom jeziku manifestuje uticaj informacijske strukture rečenice na interpretaciju pronominalne (zameničke) anafore. Prethodna istraživanja na nemačkom i francuskom jeziku pokazala su da su topikalizacija i fokusiranje subjekata/objekata upravne rečenice jedni od faktora koji utiču na interpretaciju lične zamenice upotrebljene anaforično, onda kada ona može upućivati na oba rečenična elementa (Kolona, Šimke, Hemfort 2012). Pored toga, u ovom radu je posmatrano da li upotreba nulte anafore utiče na razlučivanje referencijalnosti, s obzirom na to da je u srpskom, kao pro-drop jeziku ona dostupna. Metod ispitivanja bio je upitnik u kome su ispitanicima/ama prikazivane složene rečenice koje su sadržale vremensku zavisnu rečenicu sa zamenicom koja se mogla dvojako interpretirati, kao da se odnosi na subjekat ili na objekat upravne rečenice. Rečenične strukture su varirane tako da se svaka rečenica pojavljivala u sledećim uslovima: u informacijski neobeleženoj strukuturi, u strukturi u kojoj je topikalizovan subjekat, te topikalizovan objekat, fokusiran subjekat i strukturi u kojoj je fokusiran objekat. Mereno je koliko su puta subjekat i objekat interpretirani kao referent anafore. Rezultati ukazuju da se u srpskom jeziku može primetiti generalna tendencija ka interpretaciji objekata upravne rečenice kao referenata anafore, kao što je slučaj i u francuskom jeziku. Uticaji informacijske strukutre i nulte anafore se nisu pokazali kao sigurni prediktori drugačije interpretacije anafore.
Sociolingvistički status romskog, rusinskog i mađarskog jezika
Tamara Detiček (2002) učenica 3. razreda Filološke gimnazije, Beograd Mentorstvo: MA Miloš Košprdić, Filozofski fakultet, Univerzitet u Novom Sadu MSc Tijana Radović, Univerzitet u Beogradu
U ovom istraživanju ispitivali smo stavove većinske populacije Republike Srbije prema trima manjinskim jezicima koji se u njoj govore: romskom, rusinskom i mađarskom jeziku, njihovim govornicima i socijalnoj distanci prema njima. Zanimalo nas je da li postoje razlike u stavovima prema romskom, koji nije zvaničan manjinski jezik na teritoriji Srbije, u odnosu na rusinski i mađarski, zvaničnim jezicima na teritoriji Vojvodine, kao i da li različiti sociodemografski faktori utiču na stavove ispitanika. Za potrebe istraživanja sačinjen je upitnik sa skalama procene sa 147 tvrdnji o romskom, rusinskom i mađarskom jeziku. Tvrdnje ispituju stavove o osobinama jezika i njihovih govornika, stavove o domenu upotrebe jezika njihovom očuvanju i socijalnoj distanci prema govornicima. Upitnik je distribuiran putem interneta i popunilo ga je 122 ispitanika. Rezultati pokazuju da ispitanici imaju pretežno pozitivan stav prema sva tri ispitivana jezika. Ipak, primećuje se negativniji stav prema romskom jeziku, u odnosu na stavove prema rusinskom i mađarskom. Pored toga, primećen je značajno pozitivniji stav prema očuvanju romskog, rusinskog i mađarskog jezika, nego prema njihovom domenu upotrebe. Najstrože i najnegativnije je ocenjivan stav prema upotrebi romskog jezika u pisanju zvaničnih dokumenata, naučnih radova i književnih dela. Ipak, ispitanici su negativno ocenili korišćenje bilo kojeg od ova tri jezika u javnoj komunikaciji. Kada je reč o uticaju sociodemografskih faktora na odgovore ispitanika, kod stavova gde je pokazana statistička značajnost najpozitivnije stavove zastupaju muški ispitanici; ispitanici starosti od 25 i više godina; iz urbanih naselja, a prvenstveno iz Beograda. Kada je reč o faktoru materijalnog stanja ispitanika najnegativnije stavove zastupaju ispitanici lošeg materijalnog stanja.
Praktična žena kuva, pere, sprema: Ogled iz kritičke analize diskursa
Katarina Drapšin (2002) učenica 3. razreda Srednje škole 22. oktobar, Žabalj Mentorstvo: MA Miloš Košprdić, Filozofski fakultet, Univerzitet u Novom Sadu Isidora Dekić, Univerzitet u Beogradu
U ovom radu smo se bavili implikaturama koje se tiču ženskih rodnih uloga i položaja žena u društvu na primeru emisije Praktična žena. Ova emisija je odabrana s obzirom na to da se bavi temama stereotipno povezivanim sa ženama, (moda i lepota, kuvanje i čišćenje i briga o deci i porodici), a koje su i ciljna publika emisije. Korišteni metod bila je kritička analiza diskursa, primenjena na građi koju je činio 131 iskaz ekscerpiran iz 5 epizoda analizirane emisije. Uočeno da se implikature koje su se pojavile mogu grupisati u osam tematskih celina koje se tiču fizičkog izgleda žena, te njihovog ponašanja i karakternih osobina, obrazovanja, interesovanja, kućnih poslova koje bi žene trebalo da obavljaju, rodne ravnopravnosti, te odnosa između muškaraca i žena i odnosa žena sa decom. U okviru svake od tematskih celina, javile su se i konverzacione, kako partikularizovane, tako i generalizovane, i konvencionalne implikature. Najbrojnija vrsta implikatura bila je generalizovana sa 84 iskaza, od kojih je 30 bilo skalarnih. Implikature analiziranih iskaza uklapaju se u okvir prethodnih istraživanja (Best i dr. 1999; Brkić Klimpak i Lubina 2014; Labaš i Mihovilović 2013). Kao što je i ranije pokazano u analizama medijskog diskursa o rodnim ulogama i položaju žena u društvu, kroz implikature uočene na našem uzorku takođe se poručuje da se od žena očekuje da budu lepe i privlačne, te su se tako neke implikature ticale poželjnog izgleda i ponašanja žena, kao i ka čemu bi trebalo da budu orijentisana njihova interesovanja (ka deci, porodici, kućnim poslovima) i kakav bi trebalo da bude njihov odnos sa muškarcima. Najmanje pažnje je, pak, bilo posvećeno obrazovanju žena.
Ćirilica i/ili latinica? Upotreba dvaju pisama u Republici Srbiji i Republici Srpskoj
Milica Mrkonjić (2001) učenica 4. razreda JU Gimnazije "Filip Višnjić", Bijeljina Milica Ružić (2003) učenica 3. razreda Gimnazije "Borislav Petrov Braca", Vršac Mentorstvo: MA Miloš Košprdić, Filozofski fakultet, Univerzitet u Novom Sadu MSc Tijana Radović, Univerzitet u Beogradu
U ovom radu smo ispitivali stavove stanovnika Srbije i Republike Srpske prema upotrebi ćiriličnog i latiničnog pisma, kao i da li različiti sociodemografski faktori utiču na ove stavove. Za potrebe istraživanja sačinjen je upitnik sa skalama procene za 64 pozitivno orijentisane tvrdnje: 32 vezane za ćirilicu, i 32 njihova para vezana za latinicu. Upitnik je distribuiran onlajn i popunilo ga je 312 ispitanika. Naši rezultati ukazuju na to da su stavovi prema ćirilici pozitivniji nego prema latinici, koja je uglavnom ocenjena neutralno, a ocenjena je delimično negativno u slučajevima objavljivanja školskih udžbenika i dodatnih nastavnih sredstava, izrade maturskih, diplomskih, master i doktorskih radova i pisanja kontrolnih zadataka iz srpskog. Neutralni stavovi prema ćirilici zastupljeni su prema njenom korištenju u tabloidima, časopisima i emisijama zabavnog karaktera, za plasiranje proizvoda, dopisivanje i pravljenje onlajn objava. Rezultati pokazuju da ne postoji statistički značajna razlika u stavovima ispitanika iz Srbije i Republike Srpske. Ispitanici ženskog pola i iz Centralne Srbije najpozitivnije ocenjuju ćirilicu, a ispitanici muškog pola i iz Vojvodine latinicu. Takođe, naši rezultati ukazuju na to da su stavovi mlađe populacije pozitivniji prema latinici, a negativniji prema ćirilici, dok je za stariju populaciju ovaj slučaj obrnut. Strani jezik koji ispitanik govori je najviše uticao na stavove, i to tako da je stav ispitanika koji govore strani jezik ili jezike koji se služe samo ćirilicom najpozitivniji prema oba pisma, a najnegativniji je kod ispitanika koji ne govore nijedan strani jezik.
